Przewodniki Michelin to najstarsza seria przewodników turystycznych po europejskich restauracjach i hotelach publikowana co roku przez francuskie wydawnictwo Michelin Éditions du Voyage w ponad 12 krajach na świecie. Przewodniki zyskały popularność dzięki wyjątkowemu systemowi wyróżniania usług gastronomicznych i hotelowych za pomocą symboli, a ocena wybranych przedsiębiorstw zależna jest od opinii tzw. anonimowych inspektorów.
Gwiazdki Michelin przyznawane są w skali od 1 do 3 tym lokalom, które szczególnie wyróżniają się jakością, kreatywnością oraz walorami smakowymi swoich potraw. Innym wyróżnieniem są „sztućce” i „domki”, odpowiednio dla restauracji i hoteli, przyznawane w skali od 1 do 5 za wystrój wnętrza, jakość obsługi i wygodę przebywania w danym miejscu. Ze względu na różnorodność kategorii oraz kryteriów zdarzają się przedsiębiorstwa, które są bardzo luksusowe (np. zyskują 5 par „sztućców”), ale posiadają tylko jedną Gwiazdkę Michelin lub nie mają żadnej. Istnieją także skromne lokale o prostym wyposażeniu, które dzięki wyróżniającej się kuchni otrzymują kilka Gwiazdek Michelin.
Przewodnik Michelin został stworzony w 1990 roku przez André Michelin i początkowo stanowił on darmowa publikację, którą klienci otrzymywali przy zakupie opon. W tamtym okresie Francja liczyła około 2400 kierowców, a tego typu przewodnik zawierał cenne informacje dla pionierów motoryzacji: adresy warsztatów samochodowych, listę lekarzy, plany niektórych miast i inne ciekawostki. W 1920 roku została wprowadzona opłata za przewodnik, a nowością stało się umieszczanie listy rekomendowanych restauracji. W 1926 roku przewodnik zaczął wyróżniać Gwiazdką Michelin lokale z najlepszym jedzeniem, a już w 1931 roku wprowadzono trzystopniową skalę ocen dla restauracji. Z kolei w 1955 roku pojawiła się dodatkowa kategoria dla branży gastronomicznej, tzw. „Bib Gourmand”, która wyróżnia restauracje oferujące dobrą kuchnię po umiarkowanych cenach, a zatem brany jest pod uwagę stosunek jakości posiłków do ceny.
System nagradzania obiektów gastronomicznych oraz hotelowych za pomocą symboli proponowany przez Przewodniki Michelin wzbudza jednak spore kontrowersje zarówno wśród krytyków z obu branży, jak i ogółu społeczeństwa, ponieważ jest jedynie odzwierciedleniem opinii grupy ekspertów, chociaż są oni zawsze subiektywni. Dodatkowo coroczne przyznawanie wyróżnień lub utrzymywanie ich w kolejnych seriach przez niektóre z lokali, wiąże się z usunięciem z listy laureatów tych przedsiębiorstw, które nie spełniają już wymaganych kryteriów.
Gwiazdki Michelin pojawiły się w przewodniku pod koniec lat 20. ubiegłego wieku i stopniowo zmieniały się aż do początku lat 30. Definicje gwiazdek zostały wprowadzone w 1936 roku i do dziś pozostają niezmienione:
Posiadanie jednej lub więcej gwiazdek Przewodnika Michelin wskazuje, że restauracja jest nie tylko jedną z najlepszych w danym kraju, ale również jedną z najlepszych na świecie. Obecnie około 2000 restauracji z całego świata zaprezentowanych w przewodniku posiada gwiazdki, co oznacza, że branża gastronomiczna charakteryzuje się wysokim poziomem konkurencyjności.
Anonimowi inspektorzy, nazywani także sędziami są odpowiedzialni za ustalanie kryteriów dotyczących wyboru przedsiębiorstw oferujących najlepszą jakość usług. Tak więc restauracje dążące do zdobycia wyróżnienia w postaci Gwiazdek Michelin powinny w szczególności zadbać o wybór produktów, kreatywność, odpowiedni poziom technik kulinarnych, łączenie smaków, właściwy stosunek jakości do ceny oraz regularność.
Każdego roku anonimowy inspektor spożywa w przybliżeniu 250 posiłków w różnych restauracjach oraz spędza około 150 nocy w hotelach, odwiedza również ponad 800 przedsiębiorstw i sporządza blisko 1100 raportów.
Inspektorzy zazwyczaj poświęcają trzy tygodnie w miesiącu na poszukiwania dobrych hoteli i restauracji. Sprawdzają, odkrywają i potwierdzają wybór danego przedsiębiorstwa lub wręcz przeciwnie, odrzucają je ze wstępnej listy. Po powrocie do biura i przedstawieniu raportów podjęta zostaje decyzja o tym, które obiekty gastronomiczne i hotelowe zasługują na wyróżnienie, a które będą musiały zniknąć z grona laureatów ze względu na spadek jakości.
Z kolei Gwiazdki Michelin przyznawane są dwa razy do roku podczas specjalnych spotkań z udziałem redaktora przewodnika, inspektorów oraz dyrektora Przewodnika Michelin. Decyzja o przyznaniu konkretnej ilości gwiazdek wybranym przedsiębiorstwom podejmowana jest drogą konsensusu. Ponadto, w tym samym tygodniu, anonimowi inspektorzy przygotowują następne trasy, rezerwują stoliki i pokoje, zbierają informacje na temat przedsiębiorstw, które odwiedzą. Otrzymują również wsparcie ze strony zespołu administracyjnego, który udziela im informacji uzyskanych poprzez prasę, pocztę elektroniczną czy pochodzących bezpośrednio z restauracji lub innych źródeł.
W 1910 roku zostało opublikowane pierwsze wydanie Przewodnika Michelin dotyczące hoteli i restauracji na terenie Hiszpanii i Portugalii. W 1987 roku mieszcząca się w Madrycie restauracja Zalacaín, której właścicielem był Jesús María Oyarbide, a szefem kuchni Benjamín Urdiain, stała się pierwszym hiszpańskim przedsiębiorstwem z trzema Gwiazdkami Michelin.
W zestawieniu trzygwiazdkowych hiszpańskich restauracji w 2015 roku znalazło się dokładnie osiem tych samych obiektów gastronomicznych co w roku poprzednim: cztery z Kraju Basków, dwa z Katalonii, jeden z Madrytu i jeden ze Wspólnoty Walenckiej.
El Bulli, katalońska restauracja działająca w latach 1962 – 2011 stała się sławna na arenie międzynarodowej dzięki ogromnej pracy włożonej w rozwój kulinarny przedsiębiorstwa przez szefa kuchni Ferrana Adrię. Poza wyróżnieniem trzema gwiazdkami Przewodnika Michelin w 1997 roku, El Bulli został uznany za najlepszą restaurację na świecie w roku 2002, 2006, 2007, 2008 i 2009 według magazynu kulinarnego Restaurant.
30 lipca 2011 roku restauracja El Bulli została zamknięta i przekształcona pod koniec 2014 roku w „el Bulli Foundation”, czyli instytut kulinarny poświęcony poszukiwaniom nowych i bardziej innowacyjnych metod tworzenia potraw. W chwili obecnej fundacja jest własnością trójki hiszpańskich kucharzy: Ferrana Adrii, Juli Soler oraz Alberta Adrii.
